Soğuk Çalması

Soğuk Çalması

Periferik soğuk yaralanmaları doku üzerinde hem dondurucu hem de dondurucu olmayan hasarları içerir. Soğuk çalması ısı 0 derecenin altına düşerse meydana gelir. Kristal bu formasyonu oluşur  veseller mimariyi bozar. Vasküler endotelium hasar gördükten sonra staz hızlıca mikrovasküler tromboz yönüne gelişir. Doku metal iletkenler veya volatil solüsyonlar gibi termal iletkenler ile temas halinde ise donma çabuk meydana gelir. Diğer faktörler sıkan elbise ve ayakkabılar veya vazokonstriktör medikasyondur.

Klinik olarak soğuk çalmasını yüzeysel veya derin diye ayırmak en pratik olanıdır. Yüzeyel olan doku kaybı içermez. Klasik olarak soğuk çalması yanık gibi değerlendirebilir.

Soğuk Çalmasının Bazı Derecelerde Etkileri

1. Derece sadece anestezi ve eriteme neden olur.
2. Derece yüzeyel vezikülasyonların çevresinde ödem, eritem varlığı
3. Derece hemorajik veziküller mikrovaskülatörün yoğun hasara uğradığını gösterir.
4. Derece yaralanmalar subkutiler, müsküler ve osseöz dokulara hasar verir.

Soğuk yaralanmaları bir dizi olay içerir. Donma öncesi sfhada sızıntısı olur ve mikrovasküler vasokonstriksiyon geşimi olur. Alttaki dokulardan yayılan ısı ilk başta kristalizasyonu öneler. Donma safhası genellikle ekstrasellüler sıvı kristalizasyonu ile başlar.  Sıvı hücreyi terk eder ve intrasellüler dehidratasyona sebep olur.

En sık dondurucu olmayan soğuk hasarları; soğuk şişliği veya çukur ayaktır.  Reynoud riski altında olan genç bayanlar risk altındadır.

Derin donmuş dokular mum gibi benekli, sarı morumsu beyaz görünür. En sık tespit edilen görüntü normal renkle bir miktar sıcaklık ve his duygusunun olmasıdır. Hasar genellikle eğer subkutan doku esnek ve katlanabilir durumda ise yüzeyeldir.

Soğuk Çalması Tedavisi

Donmuş doku tamamen ve hızla 37 – 40 derece arasındaki suda eritilmelidir. Hızlı geri ısıtma sıklıkla başlangıçta hiperemi oluşturur. Sık rastlanan bir hata perfüzyonun aşırı ağrılı olmasından dolayı eritilme işleminin erken sona erdirilmesidir. Derin soğuk çalmasında parenteral narkotikler gerekli olacaktır. Eğer siyanoz geri ısıtma sonrasında devam ederse doku kompartman basınçları dikkatle monitorize edilmelidir.

Soğuk çalması oluşumunda yapılacak tedaviyi sıralarsak;

Eritme Öncesi;

• Kişiyi çevreden uzaklaştırmak gerekir
• Kısmi erime ve geri donmayı önleyin.
• Çekirdek ısıyı stabilize edin ve hipotermiyi tedavi edin.
• Donmuş kısımları koruyun masaj veya friksiyon yapmayın
• Tıbbi veya cerrahi şartlara başvurun.

Eritme Sırasında;

• Parenteral analjezi ve ketorolac düşünün.
• 400 mg PO ibuprofen verin.
• İlgili kısmı 37 – 40 derece antiseptik bir sabun içeren hareketli suda distal kızarma olana dek ovuşturun.
• Hastanın ilgili kısmı hareket ettirmesini sağlayın
• Ağrı reflakter hal alırsa su ısısını 33 – 37 dereceye indirin.

Erime Sonrası;

• Nazikçe kurulayın ve koruyun, ayak parmakları arasına ufak yastıklar koyun.
• Eğer temiz veziküller intakt ise günler içinde sıvı rezorbe olacaktır, eğer parçalanmışsa debride edin .
• Enfeksiyonu önlemek için ilaçlar kullanın
• Tetanoz olma riskini göz önünde tutun.

 

Tibbiyardim.com yazarı

Şahin Gül

Etiketler

Yorum Yok