Pnömoni Nedir? Belirtileri ve Tedavisi Nasıldır?
Pnömoni: Akciğer parankim dokusunun enfeksiyonudur. Pnömonide bir tek hastalık seyri yoktur. Hastalığın seyri; etken mikroorganizmalara, kişinin bulunduğu ortama ve akciğerlerde hasara uğrayan yerin büyüklüğüne göre değişir.
Etyoloji(Nedenleri): Bir çok bakteri türü pnömoniye neden olur.
Antibiyotiklerin kullanılmaya başlanması ile pnömoni mortalitesi düşmüş ise de insan ömrünün uzaması ve yaşlınüfusun artmasına bağlı olarak mortalite oranında tekrar artışlar görülmektedir. Yaşlılarda görülen pnömokoksik pnömoni sıklığı; ülkemizde, yatışgerektiren 100.000 vakadan 139’u pnömoniye bağlıdır. Pnömoniye bağlı her 10 ölümden 9’u 65 yaş üstündeki hastalardır.
Etyolojik olarak pnömoniler dörtşekilde sınıflandırılır.
1. Bakterilen orafarenjial mukozadan, alt solunum yollarına inmesi ve enfeksiyona neden olması.
2. Kişilerin yaşadıkları ortamdan kaynaklanan pnömoniler (tipik ve atipik pnömoniler).
3. Hastane kaynaklı pnömoniler (nosokomial pnömoni). Hastaya, hastanede kullanılan aletlerle ve asepsiye dikkat etmeyen hastane personeli tarafından bulaştırılır. Etkeni, antibiyotiklere karşı dirençlidir.
4. İmmün (bağışıklık) sistemi çeşitli nedenlerle baskılanmış veya bozulmuş olan kişilerde ortaya çıkan pnömoniler. Granülositopeni 
(Lösemi ve diğer malign (kötü huylu) hastalıklarda olur, kemoterapi ve radyoterapiye bağlı olarak da gelişebilir.), organ ve kemik iliği transplantasyonları, kazanılmış immün yetersizlik sendromu (AİDS) gibi durumlarda görülür.
Pnömoniler, mikroorganizmanın yayıldığı alana göre de farklı isimler alırlar;
1. Bronkopnömoni, bronşları ve bronşiolleri kaplayan, daha çok virüslerin neden olduğu pnömonilerdir. Lübler pnömoni de denilir.
2. Lober pnömoni, akciğerin bir lobunun tamamını kaplayan enfeksiyon vardır. Daha çok bakteriyel kaynaklıdırlar. Pnömokok pnömonisi de denilir.
3. Segmenter pnömoni, akciğerin bir ya da birden fazla segmentinde enfeksiyon vardır, aralarda sağlam kısımlar olur.
4. Aspirasyon pnömonisi, sıvıların, kusulan materyalin alt solunum yollarına anormal girişiyle meydana gelen pnömonişeklidir. Aspire edilen materyele göre tablo daha da ağırlaşır, hayati tehlikesi vardır.
Pnömoni; organizmanın savunma mekanizmasının yıkımına bağlı olarak ortaya çıkar. Savunma mekanizmasının yıkım nedenlerini şöyle sırayabiliriz:
Patojen mikroorganizmaların miktarının fazlalığı,
Mikroorganizmanın virülansının fazla olmasıdır.
Ayrıca:
Sigara içilmesi,
Bilinç kaybı,
Hipoksemi, (kandaki oksijen oranının düşmesi)
Alkol alımı,
Kortikosteroitler,
İmmünsüpresif ilaçlar
Malnütrisyon, (kötü beslenme) savunma mekanizmalarını bozan etkenlerdir.
Mikroorganizmalar akciğer dokusuna üç yolla girerler;
1. Orofarengeal sekresyonların akciğere aspire edilmesi,
2. Patojen mikroorganizmaların solunum yoluyla alınması,
3. Kan dolaşımıyla yayılarak girerler.
LOBER PNÖMONİ ( Pnömokok pnömonisi)
Lober pnömoni, akciğerlerin loblarının bir ya da bir kaçının enfekte olmasıdır. Lober pnömoninin klasik tipini, Pnömokok Pnömonisi oluşturmaktadır. Enfeksiyon, bir ya da birkaç lobda ya da aynı şekilde segmentlerde gelişebilir. Önceki yıllara göre daha az görülmektedir. Bunda soğuğa karşı giyinmenin, evlerin veısınma şartlarının daha iyi olması etkili olabileceği gibi antibiyotiklerin de rolü büyüktür.
Etyoloji: Etken pnömokoklardır. Bunlar nazofarenks mukozası florasında olabilir ve zaman zaman herkeste bulunabilir. İleri yaşta olanlarda, alkol alanlarda, konjestif kalp yetmezliği, kronik karaciğer yetmezliği, malign hastalığı olanlarda, immünosüpresif ilaç ve kortikosteroit kullananlarda vücut direnci azaldığı için daha fazla görülür.
Hastalık, akut başlar. Boğaz sekresyonunun alt solunum yollarına aspire edilmesi ile etken, akciğerlere ulaşır ve enfeksiyon yapar. Enfeksiyonun bu gelişiminin 4 aşamasıvardır:
1. Eksüdasyon dönemi, alveollere ulaşan etken, ödemli bir alveolit oluşturur.
2. Kırmızı hepatizasyon dönemi, 2-3. günde başlar. Ödem sonucu alveol içine sızan sıvıda (eksida), fibrin fazlalığınedeniyle pıhtılaşma olur Pnömonili kısım sert, havasız görünümüyle karaciğere benzediği için bu ad verilir.
3. Gri hepatizasyon dönemi, enfeksiyonun 4-6. günde başlar. Artık alveol içi ne kapillerden bol lökosit geçer ve akciğer gri bir renk verilir.
4. Rezolisyon dönemi, 6-8. günde başlar. Parçalanan lökositlerden çıkan fermentler fibrini eritir ve eksüdayısulandırır. Makrofajların da artıkları fagosite etmeleri ile balgamın dışarıatılmasıyla pnömonili alan tekrar hava almaya başlar. Alveol hücreleri kedilerini kısa sürede onarırlar. Bu yenilenme gerçekleşmezse, sekel oluşur. Fibrotik doku nedeniyle fonksiyon bozuklukları olur.
Belirti ve bulgular: Genellikle hastlığın öncesinde üst solunum yolu enfeksiyonu vardır.
Aniden başlayan ve 15 – 45 dakika süren titreme,
39 – 40°C ye varan ateş,
Kırgınlık ve yorgunlık,
Yan ağrısı ( Enfeksiyonun olduğu akciğer bölgesinde, öksürükle artar.),
Öksürük ( İlk iki gün kurdur.) ,
Yüzde kızarıklık,
Siyanoz,
Dispne,
Kiremit renginde, paslı yapışkan balgam görülmeye başlar (2. dönemde, kırmızıhepatizasyon dönemi).
Tedavi olmayan ve komplikasyon gelişen hastalarda 6-9 gün devam eden yüksek ateş. Bol terlemeyle ani düşüş (kriz şeklinde) gösterir. Bazen de yavaş yavaşdüşer (lizis). Ateşin düşmesiyle nabız da normale döner. Periferik vasküler kollapsta nabız düşmez.
Uygun antibiyotikle tedavi alanlarda hastalık 2. dönemine girmeden iyileşme başlar.
Komplikasyonlar : Periferik vasküler kollaps, ampiyen delirium tremens, akciğer apsesi, plörezi, akut orta kulak iltihabı, akut sinüzit, paralitik ileus.
Tanı: Akciğer grafileri, tam kan tetkikleri, sedimentasyon hızı, idrar tetkikleri, serolojik testler, balgamın incelenmesi ve kültürü, kan kültürü ile tanı konulur.
Balgam incelenmesinde, yaymada görülen diplokoklar pnömokok enfeksiyonunu gösterir.
Tedavi: Etken tespit edildikten sonra uygun antibiyotik tedavisi başlanır. Semptomlara yönelik tedavi de uygulanır. Solunum rahatlatılır, ateş ve öksürüğe yönelik tedavi verilir. Bu hastaların beslenmesinde kalori ve enerjisi yüksek besinlere ağırlık verilmelidir. Besinleri rahat alabilmeleri için sulu gıdalar tercih edilmeli ve bol sıvı almalıdırlar.
Hastanın kesin yatak istirahatı sağlanır. Sigara içilmemesi önerilir. Bulaşıcılık yönünden dikkatli olunmalıdır, gerekli koruyucu önlemler alınmalıdır. Ağız bakımı verilir, öoksijen desteği sağlanır, balgamın rahat drenajını sağlayacak pozisyonlar öğretilir.
LOBÜLER PNÖMONİ(bronkopnömoni)
Lobüler pnömoni, daha çok küçük çocuklarda görülen pnömonişeklidir. Lobüler pnömoniye bronkopnömoni de denilir. Bu tip pnömonilerde enfeksiyon önce hava yollarında daha sonra etraf dokularda gelişir. Lübler pnömonide bir ya da birden fazla sahada enfeksiyon vardır. Enflamasyonlu alanlar arasında sağlam akciğer dokuları ile ayrılır.
Etyoloji: En sık 3 ay 3 yaş arasında ve kış aylarında görülür. Bakteriyel veya viral kaynaklı olabilir. Daha çok üst solunum yolunun viral enfeksiyonundan sonra görülür. Malnütrisyon, geçirilen diğer enfeksiyonlar, raşitizm (kemik hastalığı) risk faktörleri arasındadır.
Belirt ve bulgular:
Burun kanadı solunum,
39-40 C olan ateş,
Siyanoz,
Dispne, taşipne, yüzeysel solunum,
İnterkostal ve supraklavikular çekilme,
Öksürük vardır.
Lökositoz, sedimentasyon hızıartmıştır.
Komplikasyonlar: Ampiyem, akciğer apseleri, orta kulak iltihabı(otitis media) dır.
Tanı: akciğer grafileri, tam kan sayımı, sedimentasyon hızı ile konur.
Tedavi: Uygun antibiyotik tedavisi başlanır. Solunumu rahatlamk için pozisyon ve gerekirse oksijen verilir. Ayrıca semptomlara yönelik tedavi de uygulanır.
Ağızdan beslenemeyenlere nazogastrik sonda ile besleme yapılır. IV (damar içi) sıvı desteği sağlanır, yükleme yapılmaması için yakından izlenmelidir. Odanın nemli olmasına ve havalandırılmasına dikkat edilmelidir.
Yorum Yok