Kırım Kongo Ateşli Kanaması ? Kene Sokmaları

Kırım Kongo Ateşli Kanaması Nedir ? Neden ismi Kırım-Kongo Kenesi?

Kırım Kongo Ateşli kanaması Bunyaviridae ailesinden Nairovirüs Cinsine ait kenelerinin sokmasıyla meydana gelen hastalığın ismidir
Kırım-Kongo Hemorajik Ateş (KKKA), keneler tarafından bulaştırılan ateş, cilt içi ve diğer alanlarda kanama gibi bulgular ile seyreden bir infeksiyondur. Hastalık ilk kez ismini, 1944-1945 yılın 2. dünya savaşı yıllarında Kırım’dan geçen rus birliğinin kenelere hedef olması ve birliğin büyük bir bölümümünün keneler tarafından öldürülmesi sonucu Kırım Kenesi olarak almıştır. Daha sonra 1956 yılında Kongo’da da aynı hastalığın görülmesi ve insanların aynı keneler yüzünden öldüğünün anlaşılması üzerine hastalığın ismi 1976 yılında Kırım-Kongo ( Crimean-CongoHemorrhagic Fever Virus; CCHFV ) olarak değiştirilmiştir.

Hastalık kanamalı bir ateş yaptığı için hastalığının ismine Kırım-Kongo Kanamalı Ateşi ( Crimean-CongoHemorrhagic Fever Virus; CCHFV ) denmiştir. Kırım Kongo kenesi Ixodidae yani Sert Kene grubundan bir kenedir. Yine bu grup içerisinde tanımlanmış 866 tür vardır ancak Ateşli Kanama yapan ve aralarında en önemli sınıf Hyalomma sınıfıdır. Bu sınıf arasında ülkemizde en sık olan ve önemli olan tür Hyalomma Marginatum’dur.

 

 

Kırım Kongo Ateşli Kanaması Hayvanları da Öldürüyor mu ? Kırım Kongo Kenesi Nasıl Yaşar ?

Kırım Kongo kenesi üzerine yapıştığı hayvanlara genellikle öldürücü etkisi bulunmamaktadır ve genellikle hayvanlardan beslenir. 1. Konağı genellikle tavşan,kuş gibi konaklardır. Özellikle kuşların sırtına yapışan keneler kuşlarla beraber çok uzun mesafeler kat edebilir ve göç yolları üzerinde olan yerlere hastalığı bulaştırabilirler. Bu yüzden Kırım Kongo (  Hyalomma Marginatum ) kenelerinin yapıştığı göçmen kuşların güzergahları üzerinde bulunan ülkeler tedbirli olmalıdır. Hastalığın Kırım’dan Kongo’ya yine kuşlar tarafından taşındığına inanılmaktadır.

 

Kırım Kongo kenesi 1. Konak olan kuşlar ve tavşanlardan evcil hayvanlara ( koyun,inek,at ) gibi oradan da insanlara bulaşabilir. Genellikle tarımla iç içe olan çiftçiler ve hastalığın bulunduğu bölgeler özellikle risk altındadır. Kırım kongo kenesi 50’ıncı enlemler arasında yaşar. 50. enlemden sora kırım kongo kenesi görülmez.

 

Türkiye’de Kırım Kongo Kenesi Nereler’de Görülür ? Kırım Kongo Kenesi En çok hangi bölgelerde ?

Kırım kongo kenesi ilk defa Mayıs 2002 Yılın da Tokat ilinde görülmüştür. Ancak hastalığın Kırım Kongo Kenesi olduğunun anlaşılması 2003 yılın da vaka sayısının artması ile fark edilmiştir.

 

Yıllara Göre Ölüm Oranları:

 

2002 yılında 17 vaka,

2003 yılında 133 vaka,

2004 yılında ise (445 şüpheli vaka) 249 kesin KKKA vakası belirlenmiştir.

2003 yılında 6 doğrulanmış KKKA ölüm vakası,

2004 yılında doğrulanmış 13 KKKA ölüm vakası olmuştur.

2005 yılında doğrulanmış 13 KKKA ölüm vakası

2006 yılında doğrulanmış  27 ölüm vakası

2007 yılında doğrulanmış 33 ölüm vakası

 

Kırım Kongo Kanamalı Ateş Cografi Dağılım Resimi:

 KKHA 2002 – 2003 Yılları Görüldüğü iller:

 

 

 KKHA 2004 Yılları Görüldüğü iller:

 KKHA 2005 Yılları Görüldüğü iller:

 

 KKHA 2006 Yılları Görüldüğü iller:

Kırım Kongo Ateşi Kanamasına neden olan keneler en Türkiye’de en çok Tokat, Yozgat, Çorum, Sivas ve civarında bulunmaktadır. Bu konuda Liderliği Tokat ve Yozgat illeri ve özellikle bu illerin arasında bulunan kelkit vadisi almaktadır. Kelkit vadesi keneler yönünden gerek coğrafi gerek yerleşim olarak çok elverişli bir alandır. Bu yüzden bu vadide yaşanlar da risk altındadır.

 

 

Sağlık bakanlığı 2009 verilerine göre Kırım Kongo kenesi gün geçtikçe daha çok can almaya devam etmektedir. Hastalık tanındıkça ve tanı koymada ki güçlükler de ortadan kalkınca gerçek rakamlar suyüzüne çıkmış ve aslın da kırım kongo kenesinin gerçekten tehlikeli bir faktör olduğu anlaşılmıştır.

 

Kırım Kongo Keneleri Hangi Mevsimleri Sever ? Hangi Mevsimlerde Vaka Sayısı Artmaktadır ?

 

Kırım Kongo Kanamalı Ateşi hastalığı mevsimsel özellik gösterir. Bulaş yolunu sağlayan kenelerinin hareketliliği sıcak iklimde artar. Ülkemiz de kenelerin ve olguların en çok aktif olduğu ay Haziran-Eylül aylarıdır. Bu aylar da riskli bölge de yaşayan insanların hastalığa kapılmamaları için önlemler alması gerekmektedir.

 

Kırım Kongo Kenesi sadece kene sokmasıyla mı bulaşır ? Kırım Kongo Kenesi nasıl bulaşır ?

Kırım Kongo Kenesi sadece ısırmakla,sokmakla bulaşmaz.

1-) Hastalıkla infekte hayvanların doku ve kanı ile temas halinde;

2-) Kene ısırması ile;

3-) Bu madde çok önemli Kenelerin çıplak elle ezilmesi ile;

4-) İnfekte insanların doku ve kanıyla teması ile bulaş olur.

Bu yüzden Kırım Kongo Kanamalı ateşinde tedaviyi gerçekleştirecek olan sağlık personelinin korunması çok çok önemlidir.

Kesin olmayan Bulaş yöntemleri:

1-) Labaratuvar çalışanlarına hava yolu ile;

2-) İnfekte hayvanın sütünün içilmesi ile

Bulaş kesin olmamakla beraber bu tip olgular litaratür de bulunmaktadır.

 

 Kırım Kongo Kenesi ( KKA ) bulaşma oranları nelerdir ? Kimler risk altındadır ?

 

Bir Araştırmaya Göre Bulaşma Oranları:

Kene ısırık öyküsü 54 ( %44)

KKKA hastası ile temas ( nozokomiyal, hastane içi bulaş )  7 ( % 6 )

Bilinmeyen 17 ( % 13 )

123 KKKA olgunun kullanıldığı angelfire.com çalışması.

 

Kimle KKKA ( Kırım Kongo Kanamalı Ateşi ) için risk altındadır ?

1-) Çiftçiler

2-) Hayvancılıkla uğraşanlar

3-) Veteriner Hekimler

4-) Salgın Bölgesinde çalışan sağlık personeli

5-) Askerler

6-) Kamp yapanlar

7-) Deri Kampında çalışanlar

Bu meslek ve gruplar KKKA  Kırım Kongo Kanamalı Ateşi hastalığı için risk faktörü oluşturmaktadırlar.

 

Kırım-Kongo Kanamalı Ateşi Vakalarının Mesleklere Göre Dağılımı 2008 ( Kaynak: Sağlık Bakanlığı )

 

 

 

KKKA ( Kırım Kongo Kanamalı Ateşi ) Hastalığın çıkma süresi kaç gündür ?

Eğer riskli bir kene ile ısırılma öyküsü mevcut ise. Isırılmayı takiben 1-3 gün arasında hastalık kuluçka evresini tamamlar. Bu süre en fazla 9 gün olabilir. 9 gün içinde hastalıkla ilgili herhangi bir belirti mevcut değilse kenenin risksiz bir grupta olduğu düşünülebilir. Kan yoluyla bulaşlar da genellik bulaşı takiben 6 günden sonra en fazla 13 güne kadar ilgili semptomlar görülmelidir.

 

KKKA ( Kırım Kongo Kanamalı Ateşi ) Belirtileri Nelerdir ?

Ateş , Kırıklık, Baş ağrısı, Halsizlik, Eklem ve Kas ağrısı, Kanama Pıhtılaşma mekanizmalarının bozulması sonucu;

* Yüz ve göğüste kırmızı döküntüler,

* Gözlerde kızarıklık,

* Gövde, kol ve bacaklarda morluklar,

* Burun kanaması, dışkıda ve idrarda kan görülür.

Bura da asıl sorun hastalığın kanama pıhtılaşma mekanizmalarını bozarak vücut içine ve dışına kanama yapmasıdır. Başlangıç bulgularını takiben :

1-) Deri altına kanama ( Peteşi, Ekimoz )

2-) Burun kanaması,

3-) Diş eti kanaması,

4)  Hemoptizi ( Kan tükürme ),

5-) Hematemez ( Kanlı Kusma )

6-) Melena ( Dışkının zift gibi koyu ve siyah bir renkte olması )

7-) Hematüri ( Kan işeme )

8 -) Metroraji ( Kadınlarda vaginal yolla kan gelmesi )

9-) İç organlar da kanama.

Bu sebeple hastada başlangıç bulgularını takiben:

1-) Hepatomegali ( Karaciğer Büyümesi )

2-) Lenfadenopati ( Lenf bezlerinin büyümesi )

3-) Konfüzyon ( Sersemlik )

4-) Taşikardi ( Nabızın 100 ‘ün üzerinde olması görülebilir )

Kırım Kongo Kenesi’nin oluşturduğu Kırım-Kongo Kanamalı Ateşi Hastalığın Son Evre Bulguları Nelerdir ?

Şok, Santral Sinir sistemi fonksiyon bozukluğu, Koma, Karaciğer yetmezliği, Böbrek yetmezliği, Solunum yetmezliği , DIC tabloları gelişebilir.

 

Kırım Kongo Kanamalı Ateşi ( KKHA ) Tanı Yöntemleri Nelerdir ?

1-) Trombositopeni ( Trombosit Sayısında Düşüklük ),

2-) Lökopeni,

3-) AST, ALT yüksekliği ( Karaciğer enzimlerinde bozulma ) ,

4-) LDH ve CK yüksekliği ,

5-) Total protein düşüklüğü,

6-) Hiperbilirubinemi ve buna bağlı vücutta sararma,

7-) PT, aPTT uzaması ( Kanama zamanın uzaması )

 

Tanı yöntemleri: Hücre kültürü, Real Time PCR, Seroloji , IGM -> 4. Aydan sonra azalmaya başlar, IgG -> 5 Yıl süreyle kanda bulunabilir. Hastalığın bulunduğu yerler hızlı ve basit tanı yöntemi için ELiSA kitleri kullanılmalıdır olanak varsa RT-PCR kullanılabilir.

 

KKHA ( Kırım Kongo Kanamalı Ateşinde ) Tedavi Yöntemleri Nelerdir ?

1-) Spesifik tedavisi yoktur.

2-) Destek tedavisi uygulanır ( Solunum dolaşım desteği, Kan verilmesi vb. ).

3-) Viral yükü hafifletmek için anti-viral olan Ribavirin kullanılabilir .

4-) AntiSerum kullanılması.

5-) Kanamanın artması durumunda taze donmuş plazma ve trombosit süspansiyonlarının verilmesi.

6-) Şok durumunda vazopressörlerin kullanımı.

Bu tedavi yöntemlerine rağmen sonuçlar çokta yüz güldürücü değildir. Kırım Kongo Kanamalı ateşinin mortalite ( ölüm oranı ) %30( %8-80 ) ‘dur. Ülkemizde sağlık bakanlığının verdiği verilere göre  ölüm oranı %5-10 lar düzeyindedir, ancak hastalığın tanısı hakkın da yaşanan zorluklar nedeniyle bu düşük oranlar inandırıcı olmaktan biraz uzak kalmıştır. Hastalık 9-10 gün içinde sağalım olacaksa iyileşir.

Kırım Kongo Kenesine karşı korunmak ve koruyucu önlemler almak hastalığın ciddiyeti nedeniyle çok önemlidir !

 

Kırım Kongo Kene’sinden nasıl korunabiliriz ?

1-)  Kenelerin bulunduğu riskli alanlardan kaçınmak gerekir.

2-) Çıplak ayak ve giysiler ile kenelerin yoğun olabileceği çalı çırpı ve gür ot bulunan alanlardan uzak durulmalıdır.

3-) Bu alanlar gidecek insanlar mutlaka lastik çizme giymeli ve paçalarını çoraplarının içine sokmalıdırlar.

4-) Kene kovucu DEET, dimetil ftellat, benzil benzonat ve indol içeren kene kovucu ilaçlar açıkta bulunan vücut bölgelerine ve kıyafetlere uygulanmalıdır.

5-) Çevre ve diğer canlılara zarar vermeden haşere,kene ilacı ( insektisit ilaçlar ) uygun görüldüğünde doğaya verilip kenelerin bölgeden kurutulması ve temizlenmesi amaçlanabilir.

6-) Kene sokmasına karşı riskli bölge vücut belirli aralıklar kontrol edilmelidir.

7-) Vücuda yağışmış keneler uygun bir şekilde kene ezilmeden, ağızdan veya baştan tutularak çıkarılmalıdır. ( Ayrıntılı olarak anlatılacaktır. )

 

Kene sokması durumunda yapılacak işlemler nelerdir ?

Keneler virusu, vücuda yapıştığı anda hemen vermez bunun için belirli bir sürenin geçmesi gerekmektedir ve kenenin mümkün olan en kısa sürede çıkarılması çok önemlidir. Kene kesinlikle ezilmeden çıkarılmalıdır. Keneyi çıplak elle ezip KKHA ( Kırım Kongo Kanamalı Ateşi ) olan bir çok kişi mevcuttur.

Keneler ezilmeden, kenenin ağız kısmı koparılmadan bir cımbız veya pens yardımıyla yapıştığı yerden, sağa sola oynatılarak çıkarılmalıdır. Mecbur kalınırsa ( Deri içinde kenenin başının kalması v.b ) keneler cerrahi yöntem ile de çıkarılabilir. Çıkarılan kene ile beraber tanı testi için en yakın sağlık kurumuna başvurunuz.

 

Kene sokması durumun da yapılmayacak işlemler ve bu konuda ki yanlışlar nelerdir ?

1-) Kene üzerine kesinlikle kimyasal birşey dökmeyin ( kolonya, alkol, gaz yağı vb. ).

2-) Yapışan keneyi yakmaya çalışmayın ( sigara ve kibritle yakmayın ).

3-) Kenenin karnından tutup çıkarmaya çalışmayın.

4-) Keneyi çıplak elle ezmeye, hırpalamaya çalışmayın.

Bu ve bu gibi kenenin hareketi sağlayacak durumlar da kene tükrük bezlerinde bulunan virüsü sağlıklı bireye infekte edecek ve hastalık kaçınılmaz hale gelecektir.

 

Lütfen Emek ve Saygı Doğrultusunda yazılarımıza link vermeyi ve yorum yapmayı esirgemeyiniz.

 

Saygılarımla…

İnt. Dr. Ahmet Bahadır UÇAR

Tibbiyardim.com Yazarı

 

Etiketler

Yorum Yok