İNŞAAT KAZALARINDA İŞ GÜVENLİĞİ VE SAĞLIĞI
İNŞAAT KAZALARINDA İŞ GÜVENLİĞİ VE SAĞLIĞI
Bu yazımızda şu konuları inceleyeceğiz:
- İş kazası ve inşaatta iş kazası kavramı
- İşçi sağlığı kavramı
- İş güvenliği kavramı
- İnşaatta iş kazalarında alınacak önlemler
- İnşaat kazaları hakkında genel bilgi
Kaza nedir?
- Kaza kavramı, genel anlamda kasıt söz konusu olmaksızın meydana gelen ve sonucu arzu edilmeyen bir olayı belirtir. İş kazası iki açıdan incelenir: bu tanımlardan biri teknik, diğeri hukuksaldır.inşaatta iş kazası ise çeşitli sebeplerle ortaya çıkabilmektedir
- İnşaat sektörü, dünyanın hemen her yerinde en çok ölümlü iş kazasının görüldüğü sektörlerden biridir. ABD’de işgücünün %5’i inşaat sektöründe çalışırken,görülen iş kazası sonucu ölümlerin %15’i inşaat sektörüne aittir. Japonya’da ise işgücünün %10’u inşaat sektöründe çalışmakta, oysa görülen ölümlerin %42’si inşaat sektöründe görülmektedir. İstatistiklerin de gösterdiği gibi, en yüksek ölüm oranları,inşaat sektörüne aittir.
İş güvenliği nedir?
- Dünyada ve ülkemizde sanayileşme ve teknolojik gelişmelere paralel olarak özellikle işyerlerinde üretken faktör olarak çalışan kişilerin güvenliği ile ilgili birçok problem tespit edilmiştir. Başlangıçta önemsenmeyen bu problemler iş verimini ve işletmeyi tehlikeye sokmasıyla önem kazanmış ve üzerinde düşünülmesi gerekliliği ortaya çıkmıştır. Bu safhada yapılan çalışmalar sonucu işyerlerinde çalışma düzenini ve şartlarını kapsayan birtakım kurallar ve kanunlar yürürlüğe konmuştur. Ancak geçen zaman içinde bu düzenlemelerin yetersizliği görülmüş ve probleme daha değişik açıdan yaklaşılması gerekliliği üzerine yapılan çalışmalar sonucunda “İş Güvenliği” tıbbın, tekniğin ve diğer bilim dallarının çalışma alanı olmuştur.
- İş Güvenliğinin tanımını yaparsak: “Atölye ve işyerlerinde işin yapılış sırasında, çeşitli sebeplerden kaynaklanan sağlığa zarar verebilecek şartlardan korunmak amacı ile yapılan sistemli, plânlı ve ilmî çalışmalardır” diyebiliriz. İş güvenliği çalışmalarının amaçlarını; çalışanları korumak, üretim ve işletme güvenliğini sağlamak diye üç grupta sıralayabiliriz.
- İş güvenliği, işyerlerindeki çalışma koşullarının sağlık ve güvenlik içinde olmasını temin eden ve sonucunda iş kazaları ile meslek hastalıklarını azaltan bir bilimdir
İş sağlığı kavramı nedir?
- “İşyerlerinde işin yürütülmesi sırasında, çeşitli nedenlerden kaynaklanan sağlığa zarar verebilecek koşullardan korunmak amacıyla yapılan sistemli ve bilimsel çalışmalardır.”
- İş sağlığı ve güvenliğinin amacıda işyerinde sağlıklı ve emniyetli bir çalışma ortamının hazırlanmasıdır.
- Avrupa Birliğine uyum yasalarıyla birlikte,iş ve işçi sağlığına verilen önem artırılmıştır.Yeni iş kanunumuzun 77. maddesi gereğince ‘ İşverenler işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için gerekli her türlü önlemi almak,araç ve gereçleri noksansız bulundurmak,işçiler de iş sağlığı ve güvenliği konusunda alınan her türlü önleme uymakla yükümlüdürler(Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği ile İlgili Genel Bilgiler, s. 17)
- Her gün meydana gelen 200 iş kazasında ortalama 3 işçi hayatını kaybederken, 10 işçi de iş göremez derecede sakat kalıyor.
- Yazılı ve görsel basında bu hususta her ne kadar tüm dikkat tersanelerde yaşanan iş kazaları üzerinde toplansa da matematiksel verilerle de ortaya konduğu üzere inşaat sektörü çok daha büyük kayıplar veriyor.
İş yerinde sıklıkla karşılaşılan ve istatistik sonuçlarının da göstermiş olduğu üzere ciddi kayıplara neden olan iş kazası ve meslek hastalıklarının aza indirgenebilmesinin yollu işverenlerin konu hakkında bilgilendirilmesi ve mevzuata uygun tedbirlerin alınmasından geçmektedir.bu konu hakkındaki istatistiki ve hukuki veri ve karşılaştırmalarda anlatılacak
Türkiyede İş Kazaları ve Tehlike etkenleri
İş kazaları konusunda yapılan istatistiklerin incelenmesi, bunların başlıca dört etkenden kaynaklandığını ortaya çıkarmıştır.
Bunlar:
- Malzeme
- İşçi
- Fiziki çevre
- İnsan çevresi
1.Malzeme
- Kullanılan makine, tehlikeli olabilir; kötü ayarlandığında, korunmadığında ve bakı mı yapılmadığında (aşırı hızlı dönen çark, emniyet aygıtı olmayan pres gibi), bozularak kazaya sebep olabilir.
- Yapılan iş en çok kazaya rastlanan işkolları arasında, bir yerden bir yere mal nakli gösterilebilir. Buna, çoğunlukla kötü istifleme, taşıma alanlarının düzgün olmaması, taşıma kurallarına uyulmaması neden olmaktadır.
- Diğer işkollarının da kendilerine özgü tehlikeleri vardır (inşaat işçilerinin, iskeleden düşmeleri gibi). Ayrıca iş örgütlemesi, üretim temposu ve randıman endişeleri de, iş güvenliğini olumsuz yönde etkilemektedir.
2.İşçi
- Kişinin fizik ve duygusal yetenekleride, işini az çok kolay yapmasını sağlar. Boyu-posu, görme ve işitme duyularının yeterli olması gibi. Kişinin psikolojik tepkileri (işe uyum, uyum kolaylığı), kültürel tutumu (tarım işçisinin, sanayi koluna uyumundaki güçlükleri, yetişmiş olmak) da, güvenlik açısın dan ciddi sorunlar yaratabilir.
Çevre
- Fiziki çevre. Çevre koşullan (gürültü, ısı, kötü havalandırma, yetersiz aydınlatma, dağınıklık ve kimyasal kargaşa), işçinin çalışma gücünü aksatabilir ve sağlığını bozabilir.
- İnsan çevresi. Ayrıca işçi, bazı kişisel ve kolektif etkenlerden de etkilenip, sağlığını bozabilir. Buda mesleki ve sosyal ilişkilerini aksatır. İş arkadaşları ile hiyerarşik ilişkiler de bir üzüntü kaynağı olabilir.
İnşaat sektöründe ki hastalıklar nelerdir?
- Kimyasal tehlikeler, genellikle hava yolu ile insanlara ulaşır. Dumanlar, sisler,buğular ve kokulardan kaynaklanır. Solumak yoluyla ya da deriye temas(organik solvanlar ve pestisitler) yoluyla kimyasallar tehlike yaratır. Tabii bunlarla birlikte sıvı yarısıvı kimyasallar (zamk, tutkal, yapıştırıcı, asfalt, katran) ve tozlar da(toz çimento)da tehlikeli olmaktadır.
Bazı sık görülen hastalıklar şunlardır:
- Silikoz* (silika içeren tozların solunmasından ve temastan kaynaklanan birhastalık) genellikle kum karanlar, kaya delme makinelerini kullananlar ve tünelkazanlarda görülür.
- Asbestiz* (asbest içeren tozların solunmasında kaynaklanan akciğer hastalığı)asbest ile çalışan işçilerde sıklıkla görülür.
- Bronşit*, kaynakçılar arasında sıkça görülür.
- Deri alerjileri, çimento ile çalışanlar ve duvar ustaları arasında yaygındır.
- Nörolojik(sinir sistemi) rahatsızlıklar, organik soldanlar ve kurşunla çalışan işçiler ve boyacılarda görülür
- Akciğer kanseri*, asbestle çalışan işçiler, çatıcılar, ahşapla çalışanlar vekaynakçılar arasında daha fazla görülür.
- Kurşun zehirlenmesi*, köprü tamir işçilerinde ve boyacılarda görülür.
- Beyaz Parmak* ya da diğer adıyla Raynaud Sendromu* (dolaşım bozukluğundan kaynaklanan bir hastalık) titreşimli(sarsıntı yapan) makineleri kullanan işçilerde görülür.
Riskleri önleyici faaliyetlere yönelik kontrol listesi
1. İnşaat alanındaki tehlikeli maddelerin depolanma şekli ve kullanımı uygun mu?
2. Toza maruziyeti önlemek veya azaltmak amacıyla uygun koruyucu önlemler alınıyor mu?
3. İnşaat alanında bulunan herkes uygun baş ve ayak koruyucusu kullanıyor mu?
4. Riskleri kişisel koruyucu donanım (KKD) kullanmadan kontrol edebilmenin bir yolu var mı?
5. İşçilerin kullandıkları KKD’ler yaptıkları işe uygun mu?
6. KKD dahil tüm ekipman CE işaretine sahip mi?
7. Çalışanlar dışındaki kişilerin inşaat alanına girmesini engellemeye yönelik korkuluk veya benzeri önlemler var mı?
8. Çevredekileri (inşaat alanından veya çevresinden geçenler) korumaya yönelik önlemler alınmış mı?
9. Çalışanlar, çalışma alanlarına güvenli bir şekilde ulaşıp, güvenli çalışabiliyorlar
mı? Örneğin, asma geçitler güvenli mi?
10. İnşaat alanı düzenli, yeterince aydınlatılmış ve iyi tasarlanmış mı?
11. Bölgede uygun işaretleme yapılmış mı? (uyarı ve trafik işaretleri gibi)
12. Çalışanların dinlenmesine yönelik düzenlemeler ve mekânlar var mı?
13. Yangına karşı uygun önlem alınmış mı? (yangın söndürücü ve acil çıkış yolları gibi)
14. İlkyardım hizmeti sunuluyor mu?
15. Güç kabloları (yer altı ve yer üstü ) işaretli mi? Sorumluları belirlenmiş mi?
16. Elektrik sistemlerinin güvenli çalışıp çalışmadıkları düzenli kontrol ediliyor mu?
17. Araç ve tesis operatörleri uygun eğitime ve gerekli sertifikalara sahipler mi?
18. Şantiye içi araç yolları güvenli halde tutuluyor mu?
19. Civarda bulunanların güvenliğini sağlamak için kesici ekipmanların etrafındayeterli boşluk
bırakılmış mı?
20. Yetkili bir görevli düzenli olarak kazı bölgelerini denetliyor mu?
21. Makinelerin güvenlik tertibatı (sesli uyarıcılar, koruyucular) çalışıyor mu?
22. Yük ve insan asansörleri, gırgır vinçler uygun şekilde kurulmuş mu ve yetkilil kişilerce düzenli kontrol ediliyor mu?
23. Tüm iş ekipmanları ve makinelerin çalışmaları güvenli olarak sürdürülebiliyor mu?
24. İskelelerin kurulumu, değiştirilmesi ve sökülmesi yetkin kişilerce yapılıyor mu?
25. İskelenin durumu periyodik olarak kontrol ediyor mu?
26. Kötü hava koşullarının iskeleye olan etkileri kontrol ediliyor mu? (kuvvetli rüzgar gibi)
27. Çalışanların ve cisimlerin yüksekten düşmesini engelleyici önlemler alınmış mı?
28. El ile çalışmayı asgariye indirecek tedbirler alınmış mıdır? (mekanik ekipman
29. kullanımının sağlanması gibi)
30. Kullanılan malzemelerin boyut ve ağırlıklarının çalışanların bel ve sırt
incinmelerine yol açmayacak şekilde olması sağlanıyor mu?
31. Çalışanlar, güvenli kaldırma ile ilgili bilgi ve eğitim aldılar mı?
32. Gürültü ve titreşime maruziyeti azaltmak amacıyla, gerekli tüm önlemler alındı mı?
33. İnşaat alanında düzenli aralıklarla sağlık gözetimi yapılıyor mu?
34. Gerekli olan her yerde düşmeye karşı koruma önlemi var mı?
35. Kırılgan çatı veya çatının kırılgan bölümleri (çatı penceresi) açık şekilde belirlenmiş mi?
36. Düşmeleri engellemek amacıyla, boşluklar açıkça işaretlenmiş ve sabitlenmiş kapaklarla korunuyor mu?
37. Bir işi, merdiven kullanmaktan daha güvenli şekilde yapmanın yolu var mı?
38. Kazılar uygun şekilde destekleniyor veya göçme riskini en aza indirecek şekilde yapılıyor mu?
39. Kazı çalışmalarında açılan çukurlara insanların ve taşıtların düşmesini önleyici koruma var mı?
Stj. Dr. Emre Arıkan
Yorum Yok