HEMOPTİZİ
Hemoptizi solunum sisteminde kan çıkışı şeklinde tanımlanır, bu spektrum kanlı çizgili balgamdan büyük miktarda saf kan öksürüğe 
kadar değişir. Her ne kadar hastanın tahminine inanılırsa da (çıkan kanın miktarı hakkındaki tahmin) Massif Hemoptizi 24 saatlik periodda 100 600 ml arasındadır. Kısmen daha az miktarda kanın ekspektorasyonu bile korkutucu bir semptomdur ve bronkojenik karsinoma gibi potansiyel ciddi hastalıkların bir işareti olabilir. Diğer taraftan massif hemoptizi hayatı tehdit eden bir problem olabilir. Fazla miktarda kan havayolları ve alveoler boşlukları tıkayabilir, sadece ciddi gaz değişimi bozukluğu oluşturmakla kalmaz hastada boğulmaya dahi sebep olabilir.
Hemoptizi Sebepleri
Nazofarenks ve gastrointestiyal traktustan orijin alan kan alt solunum yollarından geliyormuş izlenimi verebilir. Başlangıç tanılaması önemlidir. Kanamanın bunların herhangi birinden gelmediği tanımlanmalıdır. Kanın gastrointestinal sistemden geldiğinin kanıtı, koyu kırmızı görünümü ve PH asittir, onun aksine gerçek hemoptizi alkalin PH’da ve parlak kırmızı rengindedir.
Bronşial arterler yüksek basınçlı sistemik sirkülasyonun parçasıdır, orijinlerini aorta ve interkostal arterlerden alırlar ve endobronşial tümörler, bronşektazi ve bronşitteki kanamaların sebebini oluştururlar.
Hemoptizinin etiyolojik sınıflandırılması akciğerlerde yerleştiği yerlere bağlıdır. Kanamanın en sık yeri havayolları,diğer bir değişle trakeobronşial sistemdir ki, bunlar inflamasyondan etkilenenler,(akut veya kronik bronşit,bronşektazi…gibi),neoplazmalardan etkilenenler Pulmoner parenkimadan orijin alan kan ya lokalize kaynaklıdır ya da parankimi derinden etkileyen bir işlemden dolayıdır. Pulmoner vaskülariteyi birincil olarak etkileyen rahatsızlıklar içinde; pulmoner venöz basıncın yükselmesiyle ilişkili olan mitral stenoz ve sol ventrikül yetmezliği durumlarıdır.
Hemoptizinin değişik etiyolojilerinin relatif sıklığı her ne kadar seriden seriye değişmekte ise de en son çalışmalar göstermektedir ki, bronşit ve bronkojenik karsinom en önemli iki sebeptir. Her ne kadar eskiye göre tüberküloz ve bronşektazi daha az görülüyorsa da bu iki rahatsızlık, birçok seride massif hemoptizinin en belirgin sebepleridir. Aşırı balgam çıkarmadan sonra bile hastaların büyük bölümünde (bazı serilerde %30’un üzerinde) hemoptizinin belirlenmiş bir etiyolojisi yoktur. Bu hastalar kriptojenik hemoptizi ve idiopatik olarak sınıflandırılırlar ve küçük hava yolları ya da parankimal hastalıklardaki kanamaların sebepleri oldukları varsayılırlar.
Hemoptizide Hastaya Yaklaşım
Anammez çok önemlidir, mukopürülan çizgili kan şeklinde veya pürülan balgam şeklinde tarif edilen hemoptizi genellikle bronşit anlamına gelir. Son zamanlarda görünüş ve miktarı değişen kronik balgam üretimi, kronik bronşitin akut alevlenmesini gösterir. Ateş ve titreme ile beraber olan çizgili kanlı balgam pnömoniyi akla getirir , oysaki kokuşmuş balgam akciğer apresini gösterir . Balgam üretimi kronik ve bol miktardaysa bronşiektazi teşhisi göz önüne alınmalıdır. Hemoptiziyi takiben ani plörik göğüs ağrısı ve dispne pulmoner emboliyi akla getirir.
Hemoptizide Tedavi
Kanamanın hızlılığı ve onun gaz değişikliğindeki etkisi işlemlerin aciliyetini gösterir. Kanama balgamda çizgi şeklinde kan veya az miktarda saf kan ile sınırlı ise gaz değişimi genellikle devam eder, birinci önceliğimiz burada bir tanı koymaktır. Hemoptizi yatgınsa, yeterli gaz değişimini muhafaz etmeye çalışmalı, akciğerin diğer etkilenmemiş alanlarına kanın sıçramasını önlemek ve asfiksinin önüne geçmek ilk önceliğimizdir. Hastayı yatırmak ve kısmen öksürüğü baskılamak kanamanın orjini belli ise ve bir akciğerde sınırlı ise kanayan akciğere belirli bir pozisyon verilir ve o şekilde tutulur. Böylece aspire edilen kan diğer akciğeri etkilemeyecektir.
Kanama yaygınsa yeterli gaz değişimi ve hava yollarının kontrolü için endotrakeal entübasyon ve mekanik ventilasyon gerekebilr. Doğru pozisyonda olmasına rağmen akciğerinden karşı akciğere kan akımına karşı yapılacak işlemler; sağ ve sol ana bronşları (kanayan – kanamayan ) bronkoskopi yardımı ile ya da özellikle tasarlanmış çifte lümenli tüple ayırmak gerekmektedir. Diğer bir çözümde bronkoskopi yardımı ile direk görerek balon kateter korıması ve bunların şişirilmesi ile bronşun kanayan tarafa yönelmesi önlenmelidir. Bu teknik etkilenmemiş alanlara kanın aspirasyonunu önlemekle kalmaz aynı zamanda kanayan taraftaki tamponlamayı güçlendirir ve kanamayı durdurur.
Önemli kanamaları kontrol için mevcut diğer teknikler şunlardır; lazer fototerapi, elektrokoter,emboliterapi ve akciğerin ilgili bölgesinin cerrahi rejeksiyonudur. Endobronşial tümörden gelen kanama neodimiyum:ytrium-aliminyum-garnet lazeri ile lazer kaogülasyon yapılarak en azından geçici hemostaz yapılarak ısı ile dokuyu yakar ve bu da endobronşial tümörden gelen kanamayı durdurmak için kullanılan yöntemdir. Emnoloterapi arteriografi işlevi olan bir yöntemdir, burada kanayan yere çok yakın olan damar kanüle edilir ve kanayan damarı büzmek için jel köpüğü maddesi enjekte edilir. Diğer tedavilere cevap vermeyen hayatı tehdit eden hemoptizi için cerrahi rejeksiyon acil tedavi yöntemi olarak bir opsiyonel çözümdür, kanamanın tekrar ettiği ve yeri bilinen durumlarda da seçici ve kesin yöntemdir.
Tibbiyardim.com yazarı
Şahin Gül
Yorum Yok