Diş Gıcırdatma ( Bruksizm ) Nedir?
Bir Okurumuzun Sorusu Üzerine:
Erol Coşkun: Benim ufaklıkta da uyku sırasında dişlerini gıcırdatıyor. Acaba piskolojik bir sorunmu yoksa solunumla alakalımıdır? ( 02.01.2012 )
Sn Erol Coşkun;
Öncelikle diş gıcırdatmanın tanımından başlayarak sorunuzu yanıtlamaya çalışalım.
Diş Gıcırdatma ( Bruksizm ) Nedir?
Bruksizm genelde geceleri uykuda iken ortaya çıkan, kişinin bilinci dışında gerçekleşen ve dişlerin sımsıkı kapatılarak birbirine sürtündüğü eyleme verilen addır. Kişi diş gıcırdattığının farkına varamaz genellikle dışardaki insanlar çıkan seslerden haberdar olup hastayı bu konuda bilgilendirirler.
Hasta uykuda uzun bir süre boyunca dişlerini gıcırdatır bu ise temporamandibular eklem dediğimiz çene eklemini ve diş sıkmada fonksiyonu olan massater ve diğer yardımcı kasları aşırı yorar. Sürekli rende tarzında tekrarlanan çenenin hareketi ve kasların yorgunluğu yüzünden, hasta uykudan uyandığında çene ekleminden ve kafanın her iki yan kısmındaki (massater kaslarının bulunduğu bölge) ağrıdan şikayet eder. Aynı zamanda sürekli oluşan mikro ( küçük ) travmalar çenenin yapısı ve gelişimi açısından önemli bozukluklara neden olabilir.
Özellikle etkilenen iki yapı çene eklemi ve çevresindeki kas yapısıdır. Bu yüzden bruksizm’in ileri dönemlerinde çene ekleminden sesler duyulmaya başlar. Hasta sabah uyandığında ağzının içinde oluşan küçük parçacıklardan bahseder. Bu gece boyunca travmaya uğrayan diş parçacıklarından oluşan oluşumdur. İleri aşamalarda diş mineleri bu rendelemeden zarar görebilir ve diş minelerindeki sinire temasla hasta dişlerinde hassasiyet ve ağrı ortaya çıkabilmektedir.
Bruksizm’in prevalansı nedir? Bruksizm kimlerde çok görülür?
Bruksizm ( Diş Gıcırdatma ) toplumun %6.5-8.7’sinde bulunur. Bu oranın%60-65’ini çocukluk çağındaki hastalar oluşturur. Geri kalan %30-35’lik kısmın büyük bir kısmını ise ağız ile ilgili ortodontik (diş yapısına bağlı ) problemi olan ve psikolojik açıdan stresli iş yapan hastalar oluştur.
Bruksizm’in Nedenleri Nelerdir?
Çocukluk çağında ve İleri Yaşlarda görülen bruksizm’in nedenleri :
1-) Dişlerin yeni çıkması ile görülen tipte dişlerin balance ( Dengeli ) çıkmaması ile beraber vücut rende yaparak dişleri balansa getirmeye çalışır. Çene her zaman dengeli bir ağız yapısına sahip olmak ister bu yüzden normalden yüksek dişleri ve protez,dolgu gibi ağıza uygun yapılmamış maddeleri rendeleyerek olması gereken konuma getirmeye çalışır. Ancak dişler tamamen çıkıp dengeye geldiğinde şikayetler azalarak kaybolur.
2-) Hiperaktivite sendromu ( Aşırı Hareketlilik Send. ) özellikle çocukluk çağında hiperaktiviteli çocuklarda normal popülasyona göre daha fazla bruksizm’e rastlanır.
3-) Nasal akıntı ( Sinüzit ): Eğer burun arkasından gelen ve halkımızın burun eti diye nitelendirdiği postnazal bir akıntı var işe buda diş gıcırdatmaya sebep olabilir.
4-) Aşırı yorgunluk ve emosyenel stress: Kişinin aşırı yorulduğu durumlarda yada çok stressli ve gergin olduğu anlarda gece olan diş gıcırdatma sayısı artar.
5-) Aşırı titiz kişilik yapısı: Aşırı titiz ve herşeyi titizlikle inceleyen ( Obsesif ) takıntılı kişilerde bruksizm daha sık görülmektedir.
6-) Uygun yapılmamış protez, diş dolgusu, takma diş ileri yaşlarda olan diş gıcırdatmasının en sık sebeplerinden biridir. Mutlaka bu durumda bir diş hekimine tekrar başvurulmalı uygun olmayan protez, diş dolgusu, takma diş gibi… işlemler çene yapısına uygun şekilde tekrar değiştirilmelidir.
7-) İdiyopatik ( Sebebi bilinmeyen diş gıcırdatmaları.
Bruksizm’in ( Dış Gıcırdatma ) Tedavisi Nedir?
Bruksizm’in tedavisi öncelikle sebebe göre yapılmadır. Çocukluk döneminde oluşan diş gıcırdatmalarında öncelikli tedavi konservatif ( girişim yapmadan bir süre beklemek ) yaklaşımdır. Çünkü dişler balansa geldiğinde bruksizm de ortadan kalkabilir. Çocuğun aşırı yorulmasının önüne geçilmelidir böylece çocuğun aşırı yorgunluktan kaynaklanan diş gıcırdatmasının da önüne geçilecektir.
Çocukta uyku saatlerine dikkat edilmeli çocuğun yeterince uyuduğundan ve uzun süre uykusuz kalmadığından emin olunmalıdır. Eğer bütün önlemlere rağmen diş gıcırdatma devam ediyorsa splint tedavi dediğimiz çocuğun dişlerinin yapısına uygun plastik ( aslında plastik değil ama anlama açısından rahat olması dolayısıyla ) bir aparat diş hekimi tarafından yapılır ve çocuğun ağzına yatmadan önce yerleştirilir. Splint yöntemiyle çocuğun dişlerinin sürtünmesi önlenir ve yumuşak olan bu aparatla diş gıcırdatma problemi ortadan kalkar. Splint tedavisi çok kısa sürede çok iyi sonuç verebilen bir tedavi yöntemidir.
İleri yaşlarda olan diş gıcırtmalarında ise stress faktörleri ortandan kaldırılmalı ve yukardada bahsettiğimiz gibi eğer bir protez, dolgu vs. var ise bu yapılar hastanın diş yapısına uygun olarak düzenlenmelidir. Splint yöntemi yetişkinlerde de kullanılabilir. Bu tedavi yöntemiyle yetişkinlerde olabilecek diş kayıpları, hassasiyetleri ve diş yapısında oluşabilecek bozuklukların önüne geçilir.
Erol Bey’in Sorusuna gelecek olursak çocuğunuzun bruksizm’i ( diş gıcırdatması ) ile solunum problemleri arasında herhangi bir bağlantı bulunmamaktadır. Yukarıda uygulayacağınız ve yapabileceğiniz pratik önlemlerle çocuğunuzun diş gıcırdatma problemini çözmesini sağlayabilirsiniz. Umarım sizin için faydalı bir yazı olmuştur. En iyi dileklerimle….
–
Mutlu Ve Sağlıklı Günler Dileğiyle…
Stj. Dr. Ahmet Bahadır UÇAR
2011 Tüm Hakları Saklıdır. Yazı yazarın izni olmadan hiç bir makalede,dergide sitede yayımlanamaz…
Öncelikle duyarlılığınıza çok teşekkür ederim. Sanırım en uygun teşhis ” 2-) Hiperaktivite sendromu ( Aşırı Hareketlilik Send. ) özellikle çocukluk çağında hiperaktiviteli çocuklarda normal popülasyona göre daha fazla bruksizm’e rastlanır.” bu oluyor aşırı hiperaktif ve yoruyor kendisini farkına varmadan, ciddi bir sıkıntısı olmadığı için mutlu oldum ve rahatladım. Emeğiniz ve duyarlılığınız için bir kez daha teşekkür ederim.