Bağışıklama ve Aşı Hakkında Bilgiler
Birçok insan hayatlarını kendi ölümlerinin kesinliğini reddederek yaşar. Belki de “1 koruma,1 pound tedaviye değerdir” atasözünün günlük davranışlarda az etkisinin olması bu durumu açıklayabilir. Her ne kadar bu işlem gençleri korumak içinse de ebeveynler (gelişmiş olan ülkelerdeki) çocukların ölüm riskini ve çocuk ölümlerinin ciddiyetini kabullenmeyi reddedebilmektedirler. Her iki durumda da ebeveynlerin hepsi çoğunlukla var olan en iyi koruma tedbirlerini arayıp bulma ve istemede başarısızdırlar. Birincisinde kamu tarafından emredilmedikçe, ya da diğerinde iyi niyetli organizasyonlar ve devlet tarafından temin edilmedikçe ulusal aşılama değişmeyen ulaşılmaz bir hedef olarak kalmıştır. Görülüyor ki zorlama ve iyi niyet bağışıklamanın iki önemli parçasıdır.
Gene de rutin sağlık hizmetlerine aşılama çalışmalarının katılması (hastalıktan primer korunmanın önemli kısmı) ilgililere mevcut hastalık oranlan ve 20.yüzyılın ilk yansında ABD’deki ölümlerinin üzerinde kontrol sağlamıştır. Bugün toplum için bulaşıcı haslarla, difteri/tetanoz/boğmaca (DTP) aşısı 29 $, kızamık/kabakulak/kızamıkçık (MMR) aşısı 21$, suçiçeği aşısı 5$ ve influenza tip b aşısı 2 $’ı kurtarmaktadır. Şu anda ABD’de 50’den fazla biyolojik ürün lisanslıdır ve gençlerin rutin aşılanmasında difteri/tetanoz/boğmaca aşısı,, MMR, H.influenzae tip B (Hib) aşısı, hepatit B virüsü (HBV) aşısı ve suçiçeği aşısı olmak üzere 6 aşı (12 antijen) kullanılmaktadır. Erkeklerde rutin kullanım için 5 aşı hazırlanmıştır: Tetanoz/difteri (Td) toksoidi (erişkin kullanımı için adsorbe edilmiş), HBV aşısı, influenza virüs aşısı ve suçiçeği aşısı. Bazı preparatlar, özel kullanım aşıları olarak tasarlanmıştır (örneğin: seyahat edenler için hepatit A aşısı). Ne yazık ki, dünya popülasyonunun geniş bir kısmım etkileyen bazı patojenler(hastalık yapan canlı organizmalar) için aşı bulmak zordur ve gelecek için bir ümit olarak kalmışım
Tanımlar
Aşılama ve bağışıklama, genellikle birbirleri yerine kullanılabilen terimlerdir. Gene de ilki sadece aşı yapılmasını diğeri aktif veya pasif bağışıklık sağlamayı yada arttırmayı tarif etmektedir. Şöyle ki, aşılama bağışıklamayı garanti etmemektedir. Aktif immunizasyon uygun formlarda antijenlerin verilmesi ile savunma sistemini indüklemeyi ifade ederken pasif immunizasyon dışarıdan uygulanmak üzere üretilmiş bağışıklama maddelerinin alımı ile geçici olarak koruma sağlamayı belirtir. Bağışıklayıcı ajanlar insan ve hayvan vericilerinden elde edilen aşı ve antikor içeren immunglobulin preparatlarıdır.
BAĞIŞIKLAMA PRENSİPLERİ
Yapay bağışıklık arttırma, doğanın iki iyi test edilmiş kuralını yakinen takip eder. Birincisi, aktif immunizasyonun ilk izleri Thucydides’in Atina’daki veba salgınında yaşamayı başarıp aynı hastalığın daha sonraki salgınlarından etkilenmemiş olanların varlığının kaydına kadar uzanır. İkincisi, pasif immunizasyon da doğal bir durumdur ve daha hayatın ilk aylarında bazı hastalıklara karşı koruma oluşumu vç maternal antikorların transplasenuıl geçişle fetüse aktarımı ile örneklendirilebilir. İkisini bir arada kullanmak tamamlayıcı bir etki de gösterebilir (HBV aşısı ile hepatit B immun globulinin beraber kullanımı) ya da bağışıklığın oluşumuna karışabilir (immun globulin verilmesinden sonraki 6 haftada kızamık aşısı yapılması).
UYGULAMA YOLU
Uygulama yolu, kısmen aşı yanıtının hızı ve doğasının belirler. Aşılar oral, intranazal, intradermal, subku- tan ya da intramuskuler olarak uygulanabilir. Parentcral verilen aşılar, mukozal sekretuvar IgA’yı uyaramaz ve mukozal immunizasyonda iyi sistemik cevap veremez. Aşılar, bağışıklık ve güvenliği sağlamak için lisans ile uygulanmalıdır. Örneğin, HBV aşısının deltoid kas yerine gluteal kas içine yapılması yeterli immun yanıt oluşturmazken. DTP aşısının intramuskuler yerine subkutan verilmesi yan etki riskini artırır.
YAŞ
Yaş, aşı cevabını etkilediğinden aşı şemaları klinik çalışmalarla ampirik olarak belirlenen yaşa bağlı cevaplar temeline dayanır. Maternal antikorların yüksek düzeyde olması ve/veya yaşamın erken aylarında bağışıklık sisteminin gelişmemiş olması bazı aşılara (örneğin kızamık ya da Hib polisakkariti ama HBV değil) Olan başlangıç immun yanıtı bozar. Yaşlılarda bağışıklık sisteminin doğal azalması nedeniyle aşı cevabı da azalmıştır. Dolayısıyla istenen cevabı elde etmek için daha büyük miktarlarda antijene ihtiyaç vardır.
Terim | Tanımı |
Aşı | Bağışıklığı arttırmak ve hastalığı engellemek için olası konağa verilen ölü mikroorganizma ya da bunların antijenik kısımlarının süspansiyonu |
Toksoid | Toksik olmayan fakat antitoksin oluşumunu uyarıcı kapasiteye sahip modifiye bakteriyel toksin |
İmmün Globulin | Büyük bir plazma havuzunun soğuk etanol fraksiyonu sonucu insan kanından elde edilen antikor içeren solüsyolarla ve öncelikli olarak bağışıklık sistemi baskılanmış insanlarda bağışıklık sağlamak için kullanılır; |
Antitoksin | Özgün antijenle uyarım sonrası hayvan serumlarından elde edilen antikorlardır. |
Aşırı Duyarlılık Reaksiyonlar
Antikor üretiminden bağımsız, aşılama ile bağışıklık sisteminin uyarılmasında özellikle aşırı duyarlılık reaksiyonları gibi umulmayan cevaplar oluşabilir. Geçmişte ölü kızamık aşısının kullanımı sonrası bazı çocuklarda atipik kızamık sendromu oluşmasıyla sonuçlanan inkomplet humoral immunité ve hücresel aşın duyarlılık meydana gelmiştir; bu tip aşı uzun süredir kullanımda değildir.
TOPLUM BAĞIŞIKLIĞI
Enfeksiyöz bir ajanın toplumda yayılımım durdurmak için her kişiyi bağışıklamak gerekli değildir. Kişiden kişiye geçişe bağımlı olan organizmalar için, toplumda belirlenmiş bir bağışıklık prevalansı vardır ki, bunun üzerinde organizmanın ortalıkta dolaşımı ve yeni duyarlı konaklar bulması zorlaşır. Bu prevalansa “toplum bağışıklığı” denir. Eğer bu işe yararsa, immunizasyonun amaçları toplumdaki her kişinin aşılanmasından risk altında olan özel en az yüzdedeki kişilerin aşılanmasına dönüştürülür. Ama bağışıklama kapasitesi başarısız olursa (ör. Eski Sovyetler Birliğinin yeni bağımsız devletlerindeki difteri) ya da yeterli yüzdedeki bireyler aşılanmayı reddederse (ör. 1970’lerde İngiltere ve Japonya’da boğmaca aşısının ender ama ciddi yan etkilerinden hastalığın kendisinden çok korkulması) toplum bağışıklığı azalabilir. Her iki durumda da, toplum bağışıklığının kaybı organizmanın yeniden ortamda dolaşmasına ve geniş salgınlar şeklinde enfeksiyona duyarlılığın artmasına neden olacaktır.
AŞILARIN UYGULANMASI Aşı uygulaması yapan sağlık çalışanları, bulaşıcı hastalık riskini azaltmak için aşılamalar arasında el yıkamak gibi tedbirlere önem vermelidir. Sağlık çalışanları hepatit B, kızamık, kızamıkçık, influenza ve suçiçeğine karşı aşılanmalıdır. Üretici tarafından onaylanan özel bir kullanım olmadıkça aynı enjektörde farklı aşılar karıştırılmamalıdır. İğne batması ya da tekrar kullanımını önlemek için tek kullanımlık iğne ve şırıngaları belirli delinmeyen kutulara bırakılmalıdır.
Aşılama şemalarına yeni kişisel, enjekte edilebilir aşıların eklenmesiyle tek bir klinik vizitle 4 enjeksiyona kadar uygulanabilmektedir. Kombine aşıların bulunması ve kullanımı bu düşünceleri azaltmıştır. Çoklu enjeksiyon gerekse bile her vizitte bütün endike aşıların uygulanması için her türlü çaba gösterilmelidir.
Aşı Üretimi
Aşı üretiminde başka bir sorun da geçen on yılda umulmadık bir şekilde meydana çıkmıştır. Aşı üretimindeki yüksek maliyet ve başka ürünlerin daha kazançlı görünmesi gibi bazı nedenlerden dolayı ABD’deki aşı üreticilerinin sayısı azalmış ve bazı temel çocukluk aşılarının fiyatları artmıştır. Bu önemli biyolojik maddelerin ulusal kullanımda gelecekteki varlıkları konusunda sorunlar bulunmaktadır. Dahası özel sektörün ilaç sanayisinde aşı kullanımı üzerinde pahalı kararlan vardır. Bu durum kişilere aşı temininde toplumun katılımının artışı için bir başlangıç olup, endüstriyel fiyat anlaşmaları ve aşı ihtiyacını karşılamayla birlikte fiyat bir sorundur.
RUTİN KULLANIMDAKİ AŞILAR Bebekler ve Çocuklar Bebekler ve çocuklar için uygulanmakta tavsiye edilen rutin kullanımdaki asılar ve şemalar sırasıyla Amerika Birleşik Devletlerinde özel bir kontrendikasyon olmadıkça bütün çocuklar için şimdiki rutin, poliovirils, MMR, Hib, HBV ve suçiçeği aşılandır. Yüksek oranda hepatit A ile karşılaşmak için özel bir riski olan gruplara ya da yüksek endemik ülkelere seyahat edilecekse hepatit A aşısı halihazırda tavsiye edilir.
Bazı Aşılar Hakkında Bilgiler -2003
Hastalık ve Aşı | Uygulama Başlangıcı | Yıllık Ölüm Oranı | Yarar |
Difteri | 1923 | 155.885 | 99.99 |
Boğmaca | 1926 | 140,271 | 95,7 |
Tetanoz | 1927 | 1021 | 97,4 |
Kızamık | 1963 | 400,282 | 99,99 |
Kabakulak | 1967 | 100,209 | 99,6 |
Çok teşekkürler. Yazıdan çok yararlandım.. Bu arada BEBEK ÇOK TATLI !!!!