Vertigo ve Dizziness
Vertigo sık ve rahatsız edici bir semptomdur. Hastalar anlamsal olarak birbirine uygun olan sersemlik, sendeleme hissi, fırıldak gibi 
dönme, sallantı gibi anlamlan içeren değişik hisleri tanımlamak için kullanırlar. Uygun olmayarak da konfüzyon mental bulanık görme, baş ağnsı gibi tanımları da kullanırlar. Ayrıca yürüme bozukluğu olan bazı olgular vertigo hissi ya da diğer sefalik sensasyonlar olmadığı halde dengesizlikten yakınırlar. Nedenleri periferik nöropati, myelopati, spastisite, parkinsoniyen rijidite ve serebellar ataksi olabilir. Bu bölümde dizziness terimi hareket bozukluğunu tanımlamak için kullanılacaktır. Birlikte hafif bir sersemlik ve özellikle bacaklarda his bozukluğu ve görme bozukluğu olabilir; bu durum multipl duysal defekt olarak bilinir ve genellikle ayakta iken dizziness’ten yakınan yaşlı kişilerde görülür. Nöropati ya da myelopatiye sekonder derin duyum bozukluğu ve katarakt ve retinal dejenerasyondan ileri gelen görme bozukluğu yaşlanan vestibüler organ üzerinde ek bir yük yaratır. Daha uygun fakat bazen daha rahatlatıcı bir tanım yaşlılığın benign dengesizliğidir. Görüldüğü gibi, “Dr. başım dönüyor” diyerek yakman hastanın tam olarak ne demek istediğini saptamak için dikkatti bir anamnez almak gereklidir. Yanlış yönlendiren semptomların ve yürüme bozukluğunun elimine edilmesinden sonra, dizziness’in genellikle presenkopal ya da vertigo (sıklıkla fırıldak gibi dönme şeklinde, etrafın ya da hastanın kendi etrafında dönmesi şeklinde illüzyonel ya da halüsinasyon niteliğinde bir his)olduğu anlaşılır. Pratik açıdan vertigo 3 kategoride sınıflanmaktadır;
(1) baygınlık hissi
(2) vertigo ve
(3) başa ait değişik duygular.
BAYGINLIK (FAINTNESS)
Bayılmadan önce (senkop) bilinç bozukluğu yaratacak denli iskemiye işaret eden prodromal presenkopal semptomlar (faintness) sıklıkla ortaya çıkar.
VERTİGO
Vertigo, sıklıkla vestibüler sistemdeki bir bozukluk ile ilgilidir. Bu sistemin organı iç kulakta labirent içinde bulunur vc her iki tarafta 3 adet semisirküler kanaldan ve otolith’ten (utriculus ve sacculus) oluşur. Kanallar başın açısal değişikliklerine duyarlıdır; oysa otolith linear akselerasyona vc uzayda başın pozisyon duyusunu sağlayacak şekilde statik yerçekimine duyarlıdır. Endikasyon organların nöral outputları 8. Kranial sinir aracılığıyla beyin sapındaki vestibüler çekirdeklere gider. Vestibüler çekirdeklerin ana projeksiyonları 3. A. ve 6. kranial sinir çekirdeklerine, omuriliğe , serebral kortekse ve serebciluma gider. Vesıibulookuler refleks (VOR) baş hareketleri sırasında gözlerin stabilizasyonunu sağlar ve vestibüler çekirdeklerden ponstaki 6. kranial sinir çekirdeğine direkt olarak giden mezensefalondaki 3. vc 4. kranial sinir çekirdeğine ise medial longitudinal fasikulus üzerinden giden yollara tabidir. Bu bağlantılar vestibüler disfonksiyonla hemen daima beraber görülen nistagmustan sorumludur. Vestibüler sinirler ve çekirdekler VOR’ı yönlendiren serebeltar alanlara (özellikle de flocculus ve nodulusa) projekte olurlar. Vestibulospinal yollar postüral stabiliteyi sağlamada yardımcıdır. Talamus üzerinden serebral kortekse giden projeksiyonlar baş pozisyonu ve hareketlerin farkında olunmasını sağlar.
Mekan orientasyonu ve postürde işlev gören 3 duysal sistemden biri vestibüler sistemdir; diğer ikisi ise görme sistemi ve deri, eklemler ve kas reseptörlerinden periferik informasyonlan taşıyan somatosensoryel sistemdir, Bu 3 düzenleyici sistem birinin defektini komoanze edecek şekilde yeterince çakışmaktadırlar. Vertigo bu üç sistemin ya fizyolojik uyarılması ya da patolojik fonksiyonu ile ortaya çıkmaktadır.
Patolojik Vertigo
Bu durum görsel, somatosensoriyel ve vestibüler sistemin lezyonlanndan ileri gelir. Görsel vertigo yeni veya uygun olmayan gözlüklerle ya da aniden beliren diplopili ekstraoküler kas paralizileri ile ortaya çıkar; her durumda, vertigoya karşı SSS kompenzasyonu çalışır. Somatosesoriyel vertigo ender olarak izole edilebilir ve genellikle de, görsel ve vestibüler fonksiyon bozuklukları olduğunda, sentral kompenzasyon için gerekli olan duysal inputların azalmasına neden olan periferik nöropatilerde ortaya çıkar.
Patolojik vertigonun en sık nedeni vestibüler bozukluklardır. Vertigo sıklıkla bulantı, sıçrayıcı nistagmus, postüral instabilité ve yürüme ataksisi ile birliktedir. Ani baş hareketleri ile vertigo artacağından hasta başını sabit tutmaya çalışır
Hastaya Yaklaşım
En önemli tanı ayıracı, hastanın dizziness’ten ne anladığını iyice anlamaya yönelik anamnezdir. Baygınlık mıdır? Dönme hissi var mıdır? Her ikisi de var ise ve nörolojik muayene normal ise serebral iskemi ve vestibüler disfonksiyona ilişkin değişik etiyolojilerin araştırılması gerekir.
Dizziness’in anlamı belirsiz ise provokasyon yöntemleri yardımcı olabilir. Bu yöntemler vestibüler disfonksiyon ve serebral iskemiye benzeşirler. Ortostatik hipotansiyon yapan manevralar sırasında dizziness oluşuyor ise serebral iskemi anlaşılır. Diğer provokasyon testleri Valsalva manevrası olup serebral kan akımını azaltır ve iskemik semptomları yaratır. En kolay vestibüler provokasyon testi döner sandalyede hızlı rotasyon ve aniden durdurma yöntemidir. Bu daima hastanın kendi semptomatik dizziness I ile karşılaştırabileceği bir vertigo yaratır.
Pozisyonel vertigo semptomu olan hastalar uygun yöntemlerle test edilmelidir; pozisyonal testler özel Frenzel gözlüğü ile, vizüel fiksasyon ortadan kaldırılarak daha duyarlı bir şekilde yapılabilir.
Vertigo ve Dızzıness Tedavisi Akut vertigonun tedavisi istirahat ve antihistaminikler (meclizine, dimenhydrinate, promethazine) veya GABA’erjik etkili bir trankilizan (diazepam) gibi vestibülosupresan ilaçlarladır. Eğer vértigo birkaç günden fazla devam ederse çoğu otorite hastaya kısa süreli konforsuzluk vermesine rağmen sentral kom- penzatuvar mekanizmaları oluşturmak amacıyla ambulatuvar tedavi önermektedirler. Labirent orjinli kronik vértigo sentral kompenzasyonu fasilite eden sistematize vestibüler rehabilitasyon programı ile tedavi edilebilir.
BPPV sınırlı olmakla birlikte eğer sürekli ieposterior semisirküler kanallardaki kalıntıları boşaltmaya yönelik özel repozisyon egzersiz programlarına dramatik yaıııt vermektedir.
Tedavide Kullanılan İlaçlar
Antihistaminikler
Antikolinerjikler
Sympathomimeük
Ephedrine
Benzodiazepine
-Diazepam
Combine preperatlar
Ephedrine ve promethazine
Egzersiz terapi
– Pozisyonel manevralar”
-Vestibular rehabilitasyon’
Diğer
-Diüretikler veya düşük tuz (1 gr/g) diyeti
Tibbiyardim.com Yazarı
Şahin
Yorum Yok